ورزش وزنه برداری
ورزش وزنه برداری یک ورزش باستانی است که امروزه شامل بلند کردن وزنه در دو حرکت «یک ضرب» و «دو ضرب» است که با جمع این دو حرکت مجموع ورزشکار محاسبه و قهرمان مشخص می شود.
تاریخ وزنه برداری
کاوش های باستان شناسی نشان می دهد وزنه برداری به همراه دو و میدانی و ژیمناستیک در یونان باستان تمرین می شده است. همچنین وزنه برداری جزئی از بازیهای تیلی تیان ایرلندی ها در 4000 سال قبل بوده است.
“میلو” از اهالی “کورتونا” سالهای سال قهرمان المپیک باستان بود که گوساله ای را هر روز از زمین بلند می کرد و روی دو دست قرار می داد و تا هنگامی که گاو تنومندی شد آن را بر سر دست می برد. تاریخ این کار را 684 سال قبل از میلاد نوشته اند و در حقیقت وزنه برداری جدید از اساس کار میلو پیروی می کند.
لغت یونانی “هالترس” (پرتاب صفحه یا دیسک هالتر) ریشه وزنه برداری امروزی است. وزنه برداری جدید در اروپا توسط اروپاییان پایه گذاری شد و به نظر می رسد که در وهله نخست جوانان روستایی بدین کار دست زدند تا قدرت و برتری خود را نسبت به هم سالان خود نشان دهند و با قدرت خود توجه دوشیزگان را جلب نمایند.
کار نمایش جوانان در بلند کردن وزنه کم کم آنقدر بالا گرفت که مسابقه هایی ترتیب داده می شد و در آن زنان و مردان بی شماری برای تماشا گرد هم می آمدند و این مسابقات، محک قدرت و نیرومندی جوانان بود.
در بازیهای المپیک لس‌آنجلس (1932)، مسابقات وزنه‌برداری در پنج حرکت انجام می‌شد که وزنه برداشتن با یک دست هم جزو آن بود. اما در بازی های المپیک برلین (1936) وزنه‌برداری محدود به سه حرکت دو دستی (پرس، یک ضرب و دو ضرب) شد.
پرس: کشیدن هالتر به روی سینه و بالا بردن آن با فشار
یک ضرب: بردن هالتر با یک حرکت از روی زمین به بالای سر
دو ضرب: بالا بردن هالتر با دو حرکت، یکی کشیدن آن به روی سینه و سپس با حرکت بعدی به بالای سر
مسابقات وزنه برداری
مسابقات وزنه برداری امروزه شامل بلند کردن وزنه در دو حرکت یکضرب «snatch» و دوضرب «clean&jerk» است. در ابتدا شرکت کنندگان در حرکت « یک ضرب » مسابقه می دهند و شروع به بالا بردن وزنه می کنند. نخست وزنه بردارانی که سبک ترین وزنه ها را انتخاب کردند ، برای بالای سر بردن روی صحنه می آیند و سرانجام ، کار با بلند کردن سنگین ترن وزنه ها خاتمه می یابد. هر ورزشکار سه بار فرصت دارد که وزنه های درخواستی خود را بالای سر ببرد.
هر وزنه بردار برای بلند کردن وزنه یک دقیقه فرصت دارد. آغاز این زمان از لحظه ای است که صفحه گذار از روی تخته ، خارج می شود ، یعنی به محض اینکه وزنه ها در هالتر قرار گرفتند و وزنه ی مورد نظر وزنه بردار آماده شد ، او یک دقیقه فرصت دارد که آن را بالای سر ببرد.
اگر وزنه بردار نتواند وزنه ای را بالای سر ببرد ، برای حرکت بعدی می تواند همان وزنه یا وزنه‌ی سنگین تر از آن را درخواست کند.
در صورتی که وزنه های انتخابی طوری باشند که وزنه بردار دو بار پشت سر هم مجبور به بلند کردن وزنه باشد ، در بار دوم دو دقیقه فرصت دارد که وزنه اش را بالای سر ببرد.
وزنه برداران تا 30 ثانیه آخر وقت خود می توانند وزنه ی در خواستی را تغییر داده و وزن آن را افزایش دهند. این حالت زمانی رخ می دهد که دو یا چند نفر با هم رقابت داشته باشند و وزنه های خود را با توجه به نتایج رقیب انتخاب کنند. مثلا وزنه برداری که درخواست وزنه ی 200 کیلویی کرده ، وقتی می بیند که رقیبش 201 کیلو را بالای سر برده است ، در خواست می کند که به جای 200 کیلو ، 205 کیلو بالای سر ببرد.
اوزان وزنه برداری مردان
اوزان وزنه برداری زنان
تجهیزات وزنه برداری
وزنه برداری دارای سه ابزار اصلی است:
- هالتر: میله ای فلزی است به شکل صفحه های سنگین تری در طرفین آن قرار می گیرد. میله هالتر زنان 15 کیلوگرم و مردان 20 کیلوگرم است.
- صفحه وزنه برداری: وزنه سنگین مدوری است که به شکل دیسک در دو انتهای میله هالتر بسته می شود. شمار این وزنه ها متناسب با وزنی است که وزنه بردار برای بلند کردن تقاضا می کند.
- تخته: سکویی چوبین، مربع شکل و کم ارتفاع است به ابعاد 4 متر که وزنه برداری روی آن حرکت خود را انجام می دهد.
وسایل مورد نیاز برای انجام ورزش وزنه برداری:
دوبند: لباسی که بدن وزنه بردار را می پوشاند.
کفش: کف کفش کمی ارتفاع دارد و به تعادل وزنه بردار در هنگام بلند کردن وزنه کمک می کند.
مچ بند: پهنای مچ بند ها نباید از 10 سانتی متر بیشتر باشد.
کمربند: برای جلوگیری از آسیب دیدگی مهره های کمر ، وزنه برداران در هنگام بلند کردن وزنه از کمربند استفاده می کنند.پهنای کمربند نباید بیشتر از 12 سانتی متر باشد.
فدراسیون بین المللی وزنه برداری
فکر تشکیل فدراسیون بین‌المللی وزنه‌برداری در سال 1913 که ژول روسه جای دبوفه یا دبوف رییس فدراسیون وزنه‌برداری فرانسه را گرفت بوجود آمد. روسه در سال 1914 فدراسیون وزنه‌برداری فرانسه را پایه‌گذاری کرد. در همین سال کمیته بین‌المللی المپیک کنگره خود را در دانشگاه سوربن فرانسه تشکیل داد تا مقررات و برنامه‌های مربوط به المپیک 1916 برلین را بررسی نماید.
در ساعات آخر اولین روز تشکیل کنگره مزبور، ژول روسه دریافت که مسابقات وزنه‌برداری را از برنامه بازیهای برلین حذف نموده‌اند. روسه با ناراحتی فراوان فرانتز راشل دبیر کمیته ملی المپیک فرانسه را ملاقات کردند و توانست با منطق و صراحتی که خاص خودش بود وی را وادار نماید انجام مسابقات وزنه‌برداری را در بازیهای المپیک پیشنهاد کند. صبح روز بعد روسه با کمک فرانتز در کار خود توفیق حاصل نمود.
با پیش آمدن جنگ جهانی اول بازیهای سال 1916 انجام نیافت ولی در بازیهای المپیک 1920 آنتورپ چهارده کشور در رشته وزنه‌برداری شرکت نمودند. در کنگره بین‌المللی المپیک که در سال 1921 در شهر لوزان تشکیل شد با گنجاندن این ورزش در برنامه بازیهای سال 1924 مخالفت شد. روسه مجبور شد فعالیت های زیادی را برای باقی ماندن وزنه‌برداری در بازیهای المپیک انجام دهد. در سال 1925 که کنگره بین‌المللی المپیک در براگ تشکیل گردید موافقت شد که وزنه‌برداری به طور دائم در برنامه بازی های المپیک گنجانده شود.
در سال 1920 همزمان با بازی های المپیک، فدراسیون جهانی وزنه‌برداری تشکیل گردید. ژول روسه رییس فدراسیون وزنه‌برداری فرانسه به پاس خدماتش به این ورزش به ریاست فدراسیون جهانی برگزیده شد. وی تا سال 1952 در این سمت باقی ماند و پس از وی دیتریش ورتمن از آمریکا به این سمت برگزیده شد.
مستند گسترش وزنه برداری جهان
وزنه برداری در المپیک
وزنه برداری تاریخ باستانی دارد. این ورزش در اولین بازی های المپیک مدرن در سال 1896 آتن حضور داشت.
تاریخ وزنه برداری المپیک
به عنوان وسیله ای برای اندازه گیری زور و قدرت، وزنه برداری توسط یونانیان و مصریان باستان انجام می شد. این ورزش در قرن نوزدهم به عنوان یک ورزش بین المللی شناخته شد و یکی از معدود ورزش هایی است که در بازی های آتن در سال 1896 به نمایش درآمد.
کشورهای صاحب نام در وزنه برداری
در آغاز قرن بیستم، اتریش، آلمان و فرانسه موفق ترین کشورها در وزنه برداری بودند. اما از دهه 1950، وزنه برداران اتحاد جماهیر شوروی به شهرت رسیدند و تا دهه 1990 یکه تازی کردند. از دهه 90 میلادی به بعد چین، ترکیه، یونان و ایران به رقابت با اضافه شدند.
در وزنه برداری زنان، چین از همان ابتدا پرچم دار بود.
اهمیت وزنه برداری در المپیک
اگرچه وزنه برداری مردان به جز دوره های 1900، 1908 و 1912، همیشه در برنامه بازی های المپیک بوده است، اما وزنه برداری زنان از بازی های المپیک 2000 سیدنی شرکت کردند.
برنامه وزنه برداری در طول زمان بسیار تکامل یافته است. امروزه وزنه برداران در دو حرکت یکضرب و دوضرب به رقابت می پردازند و بر اساس مجموع نهایی روی سکوی قهرمانی قرار می گیرند. مسابقات وزنه برداری در 10 وزن مردان و 10 وزن زنان برگزار می شود. از بازی های المپیک 2000 سیدنی، در مسابقات المپیک مردان در 8 وزن و زنان در 7 وزن شرکت می کنند.
قهرمانان بزرگ وزنه برداری المپیک
نعیم سلیمان اوغلو و هلیل موتلو از ترکیه ، پیروس دیماس و کاخی کاخیاسویلیس از یونان هر کدام سه طلای المپیک در وزنه برداری دارند. ایمره فولدی وزنه بردار مجارستانی و رونی ولر و اینگو اشتاینهوفل از آلمان پنج بار در بازی های المپیک شرکت کردند.
در وزنه برداری زنان، چن یانکینگ و لیو چونهونگ از چین هر دو با دو مدال طلای المپیک پر افتخارترین وزنه برداران زن هستند.
وزنه برداری در ایران
در سال 1302 امان الله پادگرنی که تحصیلاتش را در خارج از کشور به اتمام رسانده بود به تبریز آمد. در مدت 8 سال اقامت در آن شهر به تاسیس باشگاه اختصاصی و همچنین تعلیم وزنه برداری در مدارس و ارتش پرداخت. از آنجایی که وی كارشناس در ژیمناستیک و وزنه برداری بود با استفاده از دیفرانسیل اتومبیل هالترهایی با اوزان مختلف ساخت و به وسیله آنها به تعلیم وزنه برداری پرداخت. در همین حین بود که در باشگاه ایران تبریز هالترهای ریخته گری شده و صفحه ای ساخته شد تا در دسترس علاقمندان این رشته قرار گیرد.
در سال 1310 پادگرنی به تهران آمد و در دانشکده افسری به تعلیم ورزش مشغول شد. حدود دو سال بعد عبدالله نادری به همراه چند تن از دوستان خود میله هالتر و صفحه خارجی تهیه کردند و در منزل به تمرین وزنه برداری مشغول شدند. تا اینکه در سال 1317 نادری به وسیله همایونی، مدیر مسابقه های اداره تربیت بدنی به پادگرنی معرفی شد تا به کمک هم اولین اقدامات زیر بنایی این رشته را بردارند.
از سال 1318 تا 1321 سرپرستی این رشته ورزشی به عهده پادگرنی و آموزش و تعلیمات نیز زیر نظر ناردی اعمال می شد.
از سال 1321 تا 1325 سرپرستی مستقیم این رشته به عهده نادری گذاشته شد و برای اولین بار در کشور هیأت وزنه برداری ایران در سال 1325 مرکب از پادگرنی، نادری، حسین عشقی و ناصر خموش تشکیل شد.
در سال 1325 هسته اصلی فدراسیون ها که کپی برداری از سیستم ورزش کشورهای توسعه یافته بود در ایران پی ریزی شد که مهندس حسین صادقی به عنوان اولین رییس فدراسیون کشور منصوب شد.
تا پيش از وی كميته ها و گروههايی متخصص كار را برعهده داشتند كه می توان به خود پادگرنی و نادری اشاره كرد.آنها سرپرست رشته به حساب می آمدند.
روسای فدراسیون وزنه برداری ایران
اسامی كليه روسای فدراسيون وزنه برداری ايران از سال 1318 تا 1395:
- امان اله پادگرنی 1318 – 1321
- عبداله نادری 1321 – 1325
- حسین صادق 1325 – 1329
- محمود نامجو 1329 – 1330
- حسین صادق 1330 – 1332
- احمد علی ابتهاج 1332 – 1333
- فتح اله امیالی 1333 – 1334
- عبدالمجید بختیار 1334 – 1338
- مصطفي امجدي 1338 – 1341
- عبدالمجيد بختيار 1341 – 1346
- مهدی نجم 1346 – 1349
- محمد حسن رهنوردی 134 – 1350
- مهدی رحیمی 1350 – 1351
- علی اصغر پیروی 1351 – 1354
- مسعود برومند 1354 – 1356
- جواد کلهر 1356 – 1357
- منوچهر برومند 1358 – 1364
- عباس علی استکی 1364 – 1365
- محمد رضا تقی وند 1365 – 1367
- سعید فائقی 1367 – 1368
- غلام عباس زارع میرکابادی 1368 – 1372
- علی مرادی 1373 – 1385
- بهرام افشارزاده 1385 – 1388
- حسين رضازاده 1388 _ 1393
- علی مرادی 1394 _ 30 خرداد 1401
وزنه برداران ایرانی صاحب مقام در المپیک
تاکنون این وزنه برداران توانسته اند در رقابتهای المپیک پرچم ایران را به اهتزاز دربیاورند:
- جعفر سلماسی مدال برنز 1948 لندن
- محمود نامجو مدال نقره 1952 فنلاند، مدال برنز 1956 ملبورن
- علی میرزایی مدال برنز 1952 فنلاند
- اسماعیل علم خواه مدال برنز 1960 رم
- محمد نصیری مدال طلای 1968 مکزیکو سیتی، مدال نقره 1972 مونیخ، مدال برنز 1976 مونترال
- پرویز جلایر مدال نقره 1968 مکزیکو سیتی
- حسین توکلی مدال طلای 2000 سیدنی
- حسین رضازاده مدال طلای 2000 سیدنی، مدال طلای 2004 آتن
- کیانوش رستمی مدال برنز 2012 لندن
- نواب نصیر شلال مدال نقره 2012 لندن
- سجاد انوشیروانی مدال نقره 2012 لندن
- بهداد سلیمی مدال طلای 2012 لندن – مدال نقره المپیک 2016 ریو
- سهراب مرادی مدال طلای 2016 المپیک ریو
- علی داوی مدال نقره المپیک 2020 توکیو
